Z okazji 230-rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja zapraszamy do obejrzenia wystawy wirtualnej „Wieści z Warszawy – wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwaliach toruńskich”
Oświeceniowe idee, pod wpływem których uchwalono Konstytucję 3 maja 1791 r. były żywe także w Toruniu. Już od połowy XVIII w. wśród tutejszych kręgów mieszczańskich występowały postaci, które można określić jako przedstawicieli oświecenia. Należał do nich choćby Samuel Luter Geret, rajca, burmistrz, a przede wszystkim publicysta i rezydent Torunia na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego w latach 1761-1776. Będąc obecnym na sejmach walczył o utrzymanie pełnej autonomii Prus Królewskich oraz przywrócenie uprzywilejowanej pozycji luteranom toruńskim, którą jak wiadomo utracili po umulcie toruńskim w 1724 r. Toruń od 1454 r., czyli od momentu inkorporacji Prus do Korony Królestwa Polskiego, jak i na mocy późniejszych przywilejów króla Kazimierza Jagiellończyka posiadał swoistą autonomię i podobnie, jak wielkie miasta pruskie, znacznie wyższą pozycję w porównaniu z innymi ośrodkami w Rzeczypospolitej. Stąd też wydarzenia, jakie miały miejsce w II połowie XVIII w., szczególnie zainicjowane reformy państwa w dobie panowania ostatniego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, żywo interesowały torunian i miejscowe elity intelektualne. Momentem przełomowym tych reform było uchwalenie przez Sejm Wielki ustawy zasadniczej kształtującej ustrój państwa w duchu idei oświeceniowych, jaką była Konstytucja z 3 maja 1791 r. Jaki był stosunek Torunia i innych miast pruskich do Konstytucji? Czy jej uchwalenie miało wpływ na pozycję miasta?
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - plakat wystawy

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - plakat wystawy
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - wstęp

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - wstęp
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Szczegółowy plan nabożeństw z okazji wyboru króla Stanisława augusta Poniatowskiego, 16 września 1764 r. (APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, sygn. 3333, s.505-510)

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Szczegółowy plan nabożeństw z okazji wyboru króla Stanisława augusta Poniatowskiego, 16 września 1764 r. (APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, sygn. 3333, s.505-510)
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Przysięga wierności królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu składana przez przedstawicieli ziem pruskich (1764 r.) APT, Akta luźne, sygn. IV/2

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Przysięga wierności królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu składana przez przedstawicieli ziem pruskich (1764 r.) APT, Akta luźne, sygn. IV/2
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Przygotowania do złożenia przysięgi wierności królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu w Sali Wielkiej toruńskiego ratusza 20 maja 1765 r. Rycina Daniela Waschschlagera, 1765 r. APT, Zbiory kartograficzne, Inw. 475 T. 187

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Przygotowania do złożenia przysięgi wierności królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu w Sali Wielkiej toruńskiego ratusza 20 maja 1765 r. Rycina Daniela Waschschlagera, 1765 r. APT, Zbiory kartograficzne, Inw. 475 T. 187
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Rozważania dotyczące zmiany ustroju w Prusach Polskich (XVIII w.) APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, sygn. 3337, s.137

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Rozważania dotyczące zmiany ustroju w Prusach Polskich (XVIII w.) APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, sygn. 3337, s.137
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Król wzywa toruński magistrat do stawienia się przed sądem asesorskim. APT, Katalog II, I-3308, s.381

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Król wzywa toruński magistrat do stawienia się przed sądem asesorskim. APT, Katalog II, I-3308, s.381
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - (XVIII w.) APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, I-3308, s.382-383

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - (XVIII w.) APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, I-3308, s.382-383
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Toruń a panowanie Stanisława augusta Poniatowskiego

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Toruń a panowanie Stanisława augusta Poniatowskiego
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - król potwierdza przytoczony dosłownie przywilej wystawiony przez Augusta II zezwalający na swobodne wyznawanie wiary augsburskiej w Toruniu i dobrach należących do Torunia. APT, Akta miasta Torunia, , Katalog I, sygn. 3087

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - król potwierdza przytoczony dosłownie przywilej wystawiony przez Augusta II zezwalający na swobodne wyznawanie wiary augsburskiej w Toruniu i dobrach należących do Torunia. APT, Akta miasta Torunia, , Katalog I, sygn. 3087
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - akt zwieńczający prace sejmu nad równouprawnieniem innowierców [19 listopada 1776 r.]. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, IV-29, s.350
![Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - akt zwieńczający prace sejmu nad równouprawnieniem innowierców [19 listopada 1776 r.]. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, IV-29, s.350](https://torun.ap.gov.pl/wp-content/uploads/2021/09/wiesci_z_warszawy-11-400x225.webp)
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - akt zwieńczający prace sejmu nad równouprawnieniem innowierców [19 listopada 1776 r.]. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, IV-29, s.350
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Manifest Konfederacji toruńskiej przeciwko królowi. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, IV-29, s.420

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Manifest Konfederacji toruńskiej przeciwko królowi. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, IV-29, s.420
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Akt konfederatów barskich uderzający w króla [1770.08.09] APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. 8307, s.8.
![Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Akt konfederatów barskich uderzający w króla [1770.08.09] APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. 8307, s.8.](https://torun.ap.gov.pl/wp-content/uploads/2021/09/wiesci_z_warszawy-13-400x225.webp)
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Akt konfederatów barskich uderzający w króla [1770.08.09] APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. 8307, s.8.
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - opis walk i ruchów konfederatów barskich oraz oświadczenie Franciszka Kożuchowskiego, cześnika województwa kaliskiego, konsyliarza skonfederowanych stanów Rzeczypospolitej o detronizacji Stanisława Augusta Poniatowskiego. [1770 r.] APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. 9069, s. 10 i s. 52
![Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - opis walk i ruchów konfederatów barskich oraz oświadczenie Franciszka Kożuchowskiego, cześnika województwa kaliskiego, konsyliarza skonfederowanych stanów Rzeczypospolitej o detronizacji Stanisława Augusta Poniatowskiego. [1770 r.] APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. 9069, s. 10 i s. 52](https://torun.ap.gov.pl/wp-content/uploads/2021/09/wiesci_z_warszawy-14-400x225.webp)
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - opis walk i ruchów konfederatów barskich oraz oświadczenie Franciszka Kożuchowskiego, cześnika województwa kaliskiego, konsyliarza skonfederowanych stanów Rzeczypospolitej o detronizacji Stanisława Augusta Poniatowskiego. [1770 r.] APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. 9069, s. 10 i s. 52
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Manifest Kazimierza Puławskiego marszałka Konfederacji Barskiej. [1770 r.] APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. III/8, k. 196t197v
![Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Manifest Kazimierza Puławskiego marszałka Konfederacji Barskiej. [1770 r.] APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. III/8, k. 196t197v](https://torun.ap.gov.pl/wp-content/uploads/2021/09/wiesci_z_warszawy-15-400x225.webp)
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Manifest Kazimierza Puławskiego marszałka Konfederacji Barskiej. [1770 r.] APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. III/8, k. 196t197v
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Drukowana mowa Andrzeja Zamoyskiego, wojewody na Sejm Konwokacyjny z 1764 r. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, IV-30, K-1

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Drukowana mowa Andrzeja Zamoyskiego, wojewody na Sejm Konwokacyjny z 1764 r. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, IV-30, K-1
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Druk okolicznościowy. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, IV-30, K-3

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Druk okolicznościowy. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, IV-30, K-3
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Druk okolicznościowy. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, VI-30, K-3

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Druk okolicznościowy. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, VI-30, K-3
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Instrukcje dla posłów toruńskich na sejmik generalny w Malborku 9-16 września 1766r. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, VII-58, K-38

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Instrukcje dla posłów toruńskich na sejmik generalny w Malborku 9-16 września 1766r. APT, Akta miasta Torunia, Katalog II, VII-58, K-38
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Okolicznościowa moneta wybijana w toruńskiej mennicy z okazji koronacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Okolicznościowa moneta wybijana w toruńskiej mennicy z okazji koronacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - List króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z 14 maja 1770 r. APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. 9069, s.9

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - List króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z 14 maja 1770 r. APT, Akta luźne miasta Torunia, sygn. 9069, s.9
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - akt królewski zwalniający miasto Torunia z płacenia podatku Starostwie Dubowskiemu z Kępy i mostu na Wiśle. APT, Akta luźne, sygn. I/5

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - akt królewski zwalniający miasto Torunia z płacenia podatku Starostwie Dubowskiemu z Kępy i mostu na Wiśle. APT, Akta luźne, sygn. I/5
Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Artykuły dotyczące ustanowienia Rady Nieustającej. APT, Akta luźne, sygn. 8508, s.7

Wieści z Warszawy - wydarzenia wokół uchwalenia Konstytucji 3 maja w archiwach toruńskich - Artykuły dotyczące ustanowienia Rady Nieustającej. APT, Akta luźne, sygn. 8508, s.7
wiesci_z_warszawy-24

wiesci_z_warszawy-24
wiesci_z_warszawy-25

wiesci_z_warszawy-25
wiesci_z_warszawy-26

wiesci_z_warszawy-26
wiesci_z_warszawy-27

wiesci_z_warszawy-27
wiesci_z_warszawy-28

wiesci_z_warszawy-28
wiesci_z_warszawy-29

wiesci_z_warszawy-29
wiesci_z_warszawy-30

wiesci_z_warszawy-30
wiesci_z_warszawy-31

wiesci_z_warszawy-31
wiesci_z_warszawy-32

wiesci_z_warszawy-32
wiesci_z_warszawy-33

wiesci_z_warszawy-33
wiesci_z_warszawy-34

wiesci_z_warszawy-34
wiesci_z_warszawy-35

wiesci_z_warszawy-35
wiesci_z_warszawy-36

wiesci_z_warszawy-36
wiesci_z_warszawy-37

wiesci_z_warszawy-37
wiesci_z_warszawy-38
